مرور دروس یکی از مهم‌ترین مسائل برای دانش آموزان، به ویژه آن‌هایی که در انتظار کنکور هستند، می‌باشد. در واقع این امر بیش از مطالعه‌ی درس‌های جدید، می‌تواند سرنوشت شما را تغییر دهد. احتمالا برایتان این سوال پیش آمده است که دلیل اهمییت این موضوع چیست. همچنین در ادامه این پرسش برایتان مطرح خواهد شد که اگر این موضوع تا این اندازه اهمیت دارد، به چه روشی باید درس‌هایتان را دوره کنید؟ ما در ادامه برای شما روش های مرور علمی، که تاثیر آن‌ها در انتقال مفاهیم از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت ثابت شده است، را بررسی خواهیم کرد. به علاوه پیش از آن به اهمیت دوره کردن و بازگویی نکاتی درباره‌ی آن، خواهیم پرداخت. پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
فهرست محتوایی
مرور چیست و چه اهمیتی دارد؟
همان طور که اشاره کردیم بحث مرور دروس، از مباحث بسیار تاثیرگذار در نتیجه‌ی آزمون سراسری شما می‌باشد. زمانی که از دوره کردن حرف می‌زنم منظور ما مطالعه ی دوباره یا چند باره ی مباحثی است که پیش‌تر خوانده‌اید. اما چرا این مسئله تا این اندازه حائز اهمیت است که آن را از مطالعه دروس جدید نیز مهم‌تر می‌دانند؟ تا اندازه‌ای که در ماه‌های پایانی نزدیک به کنکور، بهتر است حتی اگر مباحثی را نخوانده‌اید سراغشان نروید و در عوض به مطالعه مجدد آن‌هایی که پیش‌تر یادگرفته‌اید، بپردازید. دلیل اصلی این موضوع به کارکرد حافظه‌ی ما و تثبیت مطالب در ذهن مرتبط می‌شود. ما در مقاله‌ای دیگر به طور کامل دلایل اهمیت مرور دروس را بیان کرده‌ایم. اما در این جا قصد داریم شما را با بهترین روش‌های دوره کردن آشنا کنیم.
چگونه و با چه روش هایی مرور کنیم؟
اکنون که تا اندازه ای به اهمیت دوره کردن دروس و مباحث کنکوری پی بردید، زمان آن رسیده که شیوه های اثبات شده ی این امر مهم را برای شما بازگو کنیم. اما پیش از آن لازم است با چارچوب اصلی مطالعه و دوره کردن آشنا شوید. به طور کلی شما به هر روشی که بخواهید درس هایتان را دوره کنید، می‌بایست اصلی بسیار مهم به نام برنامه‌ریزی و منظم بودن را رعایت کنید. در ادامه شما را با این اصل بیشتر آشنا خواهیم کرد. به علاوه چند راهکار برای نظم بخشیدن به مطالعه و مرور درس‌هایتان، به شما خواهیم آموخت.
دو مفهوم مهم در یادگیری
برای این که بتوانید برنامه ای صحیح جهت مطالعه‌ی درس‌هایتان داشته باشید، ابتدا باید با دو اصطلاح بسیار مهم که درباره ی دو شیوه و مفهوم یادگیری به کار برده می‌شوند، آشنا شوید. این دو مفهوم بازخوانی و بازیابی می‌باشند. در ادامه آن‌ها را به صورت جداگانه بررسی می کنیم. سپس به راهکارهای منظم بودن جهت مرور دروس خواهیم پرداخت.
بازخوانی مطالب
احتمالا خود اصطلاح به اندازه‌ی کافی بازگوی مفهوم یادگیری مورد نظر ما می‌باشد. اما ممکن است عده‌ای آن را همان مترادف دوره کردن بدانند. در حالی که بازخوانی یکی از روش‌های مرور مطالب می‌باشد. شاید با یک مثال ساده بهتر بتوانید این مطلب را درک کنید. احتمالا همه‌ی شما یک بار هم که شده درس‌هایتان را خلاصه کرده اید یا در کتاب‌ای درسی خود هایلایت کشیده‌اید. اگر شما در زمان نزدیک به آزمونتان مجددا خلاصه‌ها را مطالعه کنید یا یک نگاه سریع به هایلایت‌ها بیندازید، مطالبی که قبلا خوانده‌اید را به خاطر خواهید آورد. پس می‌توان مفهوم بازخوانی را، روخوانی مجدد در نظر گرفت.
بازیابی مطالب
در این مفهوم برخلاف بازخوانی، شما نباید سراغ مطالب درسی بروید و آن‌ها را روخوانی مجدد کنید. بلکه از طریق روش‌های دیگر سعی می‌کنید آن چیزهایی که قبلا خوانده‌اید را، به یاد بیاورید. در واقع آن‌ها را از حافظه‌ی خود بازیابی کنید. این روش به شما کمک می‌کند که بفهمید چه چیزهایی را از خاطر برده‌اید و باید مجددا مطالعه کنید. به علاوه در این شیوه‌ی مرور شما هر آنچه را به یاد آورید یا هر آنچه را نتوانید به یاد آورید و مجددا مطالعه کنید، به خوبی در ذهنتان ثبت می‌شود. از روش‌های بسیار خوب برای بازیابی می‌توانیم به تست زدن و استفاده از فلش کارت‌ها اشاره کنیم.
بازخوانی و بازیابی به شیوه‌ی سیستماتیک
اکنون که با مفهوم مهم بازخوانی و بازیابی آشنا شدید، باید بدانید که هر دو این روش های مرور تنها زمانی تاثیرگذار خواهند بود که به درستی برایشان برنامه ریزی شود. در واقع نه فقط این روش‌ها، بلکه تمام کارها تنها وقتی به نتیجه می‌رسند که آهسته و پیوسته انجام شوند. اما برای برنامه ریزی و ایجاد نظم چه راه‌هایی وجود دارد؟ پیش از معرفی بهترین روش‌های دوره کردن، به این سوال پاسخ خواهیم داد.
برنامه ریزی فردی توسط خودتان یا مشاور
همان طور که می‌دانید هیچ گاه دو نفر، شبیه هم هستند. در واقع انسان‌ها عادات منحصر به فرد خودشان را دارند. حتی ساعت فیزیولوژیک بدنشان نیز با هم متفاوت است. بعضی‌ها می‌توانند تمام شب را مطالعه کنند. اما عده‌ای تنها هنگام شروع روز و برآمدن خورشید، انرژی لازم برای مطالعه را پیدا می‌کنند. عده‌ای دیگر باید در فواصل زمانی خیلی کوتاه مطالعه کنند و زیاد استراحت کنند با بازدهی داشته باشد. ولی بعضی‌ها بدون می‌توانند بدون خستگی و چشت سر هم مطالعه کنند. مسلم است که برنامه‌ی مطالعه و مرور این افراد به هیچ عنوان مشابه یک دیگر نیست. پس بهتر است از یک مشاور تحصیلی در این زمینه کمک بگیرید. یا اینکه زمانی را اختصاص دهید و برنامه‌ای انعطاف‌پذیر برای خودتان بچینید.
تطبیق برنامه با آزمون های آزمایشی
اگر در آزمون های آزمایشی، برای آمادگی در کنکور سراسری شرکت کرده‌اید، بهترین کار هماهنگ کردن برنامه ی مطالعه و مرورتان با زمان و بودجه‌بندی آزمون‌ها می‌باشد. به این طریق شما می‌توانید پیش از تاریخ آزمون مباحث تعیین شده را مطالعه و بازخوانی کنید. سپس با شرکت در آزمون و زدن تست ها، آنچه فرا گرفته‌اید را بازیابی خواهید کرد. طبق این برنامه شما از دو روش بازخوانی و بازیابی به طور همزمان استفاده می‌کنید. در ضمن حتی اگر در آزمون‌ها شرکت نکرده‌‌اید، می‌توانید این روش تلفیقی را در خانه و هنگام زدن کتاب‌های تست نیز به کار بگیرید.
بهترین روش های مرور برای موفقیت در کنکور
حال که با مفاهیم و نکات مهم درباره ی یادگیری و مطالعه دروس آشنا شدید، زمان آن رسیده که به شیوه‌های صحیح دوره کردن منابع درسی بپردازیم. ما د ادامه سه روش بسیار پرطرفدار جهت مرور مطالب را برایتان بازگو خواهیم کرد. لازم به ذکر است که این روش‌ها پایه و اساس علمی محکمی دارند و تاثیرگذاری آن‌ها، جهت یادگیری و بازدهی بیشتر، اثبات شده است.
شیوه یادگیری بالارد، مروری سریع برای تثبیت مطالب
این شیوه یکی از بهترین و محبوب‌ترین روش های مرور و یادگیری عمیق می باشد. بالارد، دانشمند انگلیسی، اعتقاد دارد که ذهن زمانی که برای اولین بار با مطلبی مواجه می شود اندکی در گیجی فرو می‌رود و تنها نگاهی سطحی به آن مطالب دارد. به این صورت حتی اگر شما چندین ساعت هم به مطالعه بپردازید، به محض کنار گذاشتن کتاب و گذشت چند ساعت دیگر، مقدار کمی از آنچه خوانده‌اید را به یاد خواهید آورد. زیرا آن مطالب به طور سطحی در ذهن شما نشسته‌اند و به سرعت مواردی دیگر جایگزینشان شده است. بالارد برای این موضوع یک راه حل ارائه می‌دهد و آن استراحت هدفمند ذهن می‌باشد.
بر این اساس شما پس از یک ساعت مطالعه، پانزده دقیقه در سکوت و به دور از پرداختن به امور دیگر، تنها استراحت می‌کنید. سپس مجددا نگاهی سریعی به آنچه در یک ساعت گذشته مطالعه کرده‌اید می‌اندازید و اصطلاحا بازخوانی می‌کنید. به این طریق ذهن از حالت گیجی در می‌آید و مطالب را عمیقا در خود نگه می‌دارد.
منحنی فراموشی ابینگ هاوس، آشنایی با ساز و کار حافظه
احتمالا برایتان جالب باشد که بدانید ابینگ هاوس، روان شناس آلمانی، این منحنی را به هیچ عنوان با هدف درسی ایجاد نکرده است. اما بیشترین کاربرد را برای به خاطر سپردن مطالب درسی شما خواهد داشت. در واقع این منحنی تنها نشان می‌دهد که هر چقدر زمان مرور مطالب، به زمانی که اولین بار خوانده شده‌اند نزدیک‌تر باشد، روند انتقالش از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت بهتر و سریع‌تر انجام می‌شود. برای انجام این روش کافی اس یک سیر زمانی در نظر بگیرید. به این صورت که با افزایش تعداد دفعات وره، فاصله‌ی زمانی بین آن‌ها نیز بیشتر شود. برنامه‌ی آنکی دروید، یکی از بهترین گزینه‌ها برای این شیوه‌ی دوره کردن، می‌باشد.
روش مطالعه سه مرحله‌ای، رمز موفقیت رتبه‌های برتر
این شیوه یکی از بهترین روش های مرور مطالب است که می‌توان گفت تمام آن‌هایی که رتبه‌های برتر آزمون سراسری را کسب کرده‌اند، از آن پیروی می‌کنند. اما جالب است بدانید مطالعه‌ی سه مرحله‌ای در واقع همانی است که به عنوان شیوه‌ی تلفیقی در ابتدای مطلب به آن اشاره کردیم. یعنی شما ابتدا درس را می‌خوانید. بعد چکیده مطالب را در ذهنتان یا روی کاغذ مرتب می‌کنید که به آن جمع بندی می‌گویند. سپس چندین تست مرتبط با آن مبحث حل می‌کنید تا مواردی که مطالعه کرده‌اید کاملا در ذهنتان تثبیت شوند.
سخن آخر
در این مقاله به نکات و شیوه‌های اثبات شده ی علمی در زمینه مطالعه و روش های مرور پرداختیم. خوب است بدانید که این روش ها می توانند با هم ترکیب شده و تبدیل به برنامه‌ی بسیار جامعی جهت پیشرفت تحصیلی شما شوند. برای داشتن چنین برنامه‌ای می‌توانید از آکادمی موفقیت تحصیلی دکتر امیر میرهلی کمک بگیرید.