علل عمده اشکالات دانش آموزان در برخورد با سوالات آزمون به دو مسئله مهم زیر بر می‌گردد. یک ضعف علمی، دو مرورهای ناکافی در برنامه مطالعاتی. دانش آموزان در هنگام برخورد با این مشکل بایستی با فراشناخت نسبت به خود و تحلیل درست آن، تفاوت میان این دو مورد را متوجه شوند. تا بتوانند راه حل مناسب آن را پیدا کرده و در آزمون‌ها پیشرفت کنند. فراموش نکنید که کنکور شکل خاص خودش را دارد و فن مخصوص خودش را می‌طلبد. دانش آموزان باید تیپ بندی مختلف سوالات را بلد باشند. همچنین مرور های کافی داشته باشد تا بتواند از پس گستره وسیع کنکور بر بیاید. همانطور که می‌دانید تحلیل آزمون از اهمیت بالایی برخوردار است و ما قصد داریم در ادامه‌ی این مطلب و در سایت آکادمی دکتر امیر میرهلی به بررسی شیوه صحیح تحلیل آزمون‌های آزمایشی بپردازیم. با ما همراه باشید.
تحلیل آزمون بر دو محور استوار است
تحلیل آزمون‌های آزمایشی به اندازه خود آزمون دادن مهم است. بهتر است بررسی آن را پس از استراحت چند ساعته در همان روز انجام دهید. زیرا با گذشت زمان، راه حل‌هایی که در جلسه آزمون انجام دادهاید؛ از یاد خواهید برد و تحلیلی که برای آزمونتان آن انجام می‌دهید دقیق نخواهد شد. نوع واکنش شما در ارتباط با نتیجه‌ی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. و اما محورهای اصلی آن عبارت است از…
- تحلیل ساده: تمامی سوالات اعم از غلط، نزده و صحیح را بررسی کنید.
- تحلیل آماری: علت پاسخ ندادن به سوالات را نیز بیابید. (ضعف علمی، بی دقتی، فراموشی و…)
سوالات مهمی که بعد از آزمون باید از خودتان بپرسید و به دنبال راه حل برای رفع و حل آن باشید این گونه سوالاتی است.
چند درصد سوالات به خاطر ضعف علمی پاسخ نداده‌ام؟
چند درصد سوالات به خاطر مهارت آزمون پاسخ نداده‌ام؟
شک در گزینه ها چند درصد به درست یا نادرست بوده است؟
حال می‌بینید که بعد از آزمون، یک‌سری سوالات را نزده‌اید، که این سوالات نزده اگر جزء فصول نخوانده‌ی شما است نیازی به بررسی و تحلیل ندارد. ولی این سوالات را نگه دارید و بعدا آن‌ها را حل کنید.
در ارتباط با فصولی که خوانده‌اید، سه دسته سوال وجود دارد. وقتی که این دسته بندی ها را انجام دادید؛ با دید بهتر و برنامه‌ریزی صحیح‌تری می‌توانید تحلیل کنید.
- دسته‌ی اول: سوالات صحیح – یک بررسی کلی و اجمالی داشته باشید. و نکات جالب این دسته از سوالات را بخوانید و یادداشت کنید.
- دسته‌ی دوم: سوالات غلط
- دسته‌ی سوم: سوالات سفید – که چند دلیل عمده دارد: (در ادامه به بررسی دسته‌ی سوم خواهیم پرداخت)
ضعف علمی
خوانده و رفع اشکال نکرده مربوط به زمانی است که شما مطلبی را به خوبی متوجه نشده‌اید، که می‌تواند ناشی از تعداد تست پایین شما در آن درس یا فصل باشد. یا اینکه تیپ تست‌های مختلف آن مبحث را حل نکرده‌اید. راه حل این است که بار دیگر درسنامه‌های آن مبحث را بخوانید. و تست ها را مجدد پوششی بزنید. (تست پوششی به تست‌هایی می‌گوییم که بعد از پیشروی و خواندن کامل نشان‌دار کردیم. و حال در مرحله مرور به صورت زماندار و آزمونی آن‌ها را حل می‌کنیم.) اگر علت عدم پاسخگویی به سؤالات مطرح گردیده، معلومات است، پیشنهاد می‌شود از ابزاهای کمک آموزشی مناسب (نظیر کتاب تست و یا کلاس) استفاده نمایید.
فراموشی
در تحلیل آزمون باید به سوالاتی که بر اثر فراموشی از دست دادید توجه ویژه نمایید. فراموشی، ناشی از مرور است منظورمان مرور روشمند است. ممکن است در درس‌های حفظی و یا در درس‌های محاسباتی به علت فراموشی فرمول اتفاق بیافتد. 60% تا 70% برنامه باید مرور باشد. و در بدترین حالت 50% مرور و 50% پیشروی باشد (حتما توجه شود که مرور کمتر از این درصدها نبایستی باشد.) در مورد فراموشی خیلی جای نگرانی نیست. همچنین نشان دهنده‌ی این است ک مرور خوبی نداشته‌اید. اما راه حل پیشنهادی چیست؟ با مرور و تست پوششی می‌توانید مطالب را در لایه های بالای حافظه قرار دهید.
بی دقتی
ممکن است که بعضی سوالات را با بی دقتی پاسخ دهید. در واقع بی دقتی بر دونوع است:
- بی دقتی آزمونی
- بی دقتی خستگی و خواب آلودگی
در صورتی که علت عدم نتیجه گیری، بی دقتی در آزمون‌های آزمایشی است. به عنوان مثال جای گذاری اعداد، محاسبات، افعال متضاد هست/نیست و… نگرانی در مورد این موضوع نسبت به ضعف علمی و فراموشی کمتر است. اما راه حل پیشنهادی چیست؟ بعد از تحلیل آزمون، لیست بی دقتی‌های خود را یادداشت کنید. و روز قبل از آزمون آزمایشی، این لیست را مرور کنید. آنقدر در خانه تمرین کنید تا میزان بی دقتی‌های شما کاهش یابد. ممکن است سوالی را هم بر اثر بی دقتی و هم بر اثر فراموشی غلط زده باشید، به این دست سوالات توجه ویژه داشته باشید و بیشتر روی آن کار کنید.
سوالات شک دار
سوالاتی که با شک جواب می‌دهید و غلط می‌شود ناشی از کم سوادی و ضعف علمی شما در مبحث مورو نظر است. که باید از آن فصول مجددا تست زنی داشته باشید. سوالات شک دار خود را یادداشت کنید. ببینید در چه سوالاتی شک شما درست و در چه جاهایی شک شما به غلط تبدیل کرده است. و در دراز مدت برای زدن تست‌هایی شک دار خود تصمیم بگیرید.
رد گزینه و حذفیات
در بعضی سوالات، ممکن است با رد گزینه به جواب رسیده باشید(که خود یک تکنیک محسوب می‌شود) ولی علت صحیح بودن گزینه، برایتان کاملا شفاف نباشد. این دست سوالات را نیز به خوبی تحلیل کنید و نکات آن‌ها را بررسی کنید. همچنین سوالاتی که جزو حذفیات شما بوده نیاز به بررسی ندارد؛ مگر اینکه دور دوم به سراغ آن ها رفته و پاسخ داده باشید.
چند نکته در باب تحلیل و رفع اشکال آزمون
ابتدا باید بدانید تحلیل آزمون، نظارت بر جریانی کلی دارد و کلیت عملکرد خود در آزمون را بررسی می‌کنید. برای مثال؛ هنگام تحلیل آزمون، به بررسی داده‌های آماری می‌پردازید. یعنی تعداد جواب‌های درست، غلط و سفید را بدست می‌آورید. درصد آزمون و درصد هر درس را به طور جداگانه حساب و بررسی می‌کنید که درصدهای شما نسبت به آزمون قبل چه تفاوتی کرده‌اند؟
اما به طور کلی تفاوت‌های تحلیل و رفع اشکال، عبارتند از:
- تحلیل بیشتر ناظر بر عملکرد شما در زمان حال و گذشته، اما هنگام رفع اشکال تمرکزتان بر آینده است. یعنی حین تحلیل، بررسی می‌کنید که غلط و نزده‌ها مربوط به کدام یک از عامل‌های کم سوادی، بی دقتی، عدم مرور، کمبود زمان، و عدم دیدن دیدن تیپ تست‌های جدید بوده‌اند؟ اما هنگام رفع اشکال در جست و جوی راهکارهایی برای گرفتن نتیجه مطلوب در آینده هستید. برای مثال؛ می‌خواهید بدانید که آیا برای تکرار نشدن تست‌های غلط و نزده، نیاز به مرور بیشتر، دوباره خوانی یا تثبیت مطالب دارید؟
- تحلیل آزمون بر روی اکثر تست‌ها انجام می‌شود اما هنگام رفع اشکال نیازی به دیدن و نوشتن تست‌های درست نیست.
در تحلیل آزمون به چه فاکتورهایی توجه کنم؟
- به طور کلی در تحلیل آزمون خود علاوه بر سوالات آن، فاکتورهای دیگری را نیز مدنظر داشته باشید. به عنوان مثال ساعت مطالعه‌ی بین دو آزمون، تعداد تست(زماندار یا بدون زمان)، درصد آمادگی و میزان رسیدن به بودجه‌ی امتحان در درس‌ها و فصول مختلف، بررسی تعداد تست‌های درست نسبت به آمادگی، مرور و زدن پیش آزمون اندازه گیری این آیتم‌ها باعث واقع بینی شما نسبت به نتیجه و آرامش روانی داوطلب می‌شود.
- استفاده از پس‌آزمون و بررسی آن پیشنهاد می‌شود بعد از ظهر روز امتحان یک بار دیگر آن را بدون زمان بزنید. اگر درصدهای شما در خانه و بدون زمان با سرآزمون که زماندار زدید، خیلی تفاوت داشت؛ مشکل مدیریت زمان دارید و سعی کنید کوییز‌های زمان دار و ترکیبی بزنید. ولی اگر با مقایسه درصدها تغییر چندانی نداشت مشکل شما ضعف نیست و باید ایرادات علمی خود را برطرف کنید.
- نقاط ضعف و قوت خود را به درستی شناسایی کنید و برای رفع نقاط ضعف خود بکوشید تا در آزمون‌های بعدی پیشرفت کنید.
- اگر در سوالات آزمون با سوالی رو به رو شدید که آن را بلد بودید اما در ذهنتان کمرنگ شده بود، باید علت آن را نقص در مرور کافی بدانید. اما در مقابل اگر احساس کنید که مطالعه خوبی انجام دادهاید و مرور کافی داشته‌اید ولیکن در برخورد با سوال متوجه شدید که به طور کامل نمی‌توانید آن را حل کنید. و در ذهنتان کاملا ناآشنا بود، به این دلیل است که یادگیری شما ناقص بوده و یا در مرحله یادآوری و یادسپاری و تست زنی پوششی، ایراد داشته‌اید.
در آخر…
هدف ما از تحلیل، بررسی سوالات و فرایند آزمون از نظر علمی و مهارتی است. سعی کنید در تحلیل‌ها از بررسی مهارت‌های آزمونتان غافل نباشید و در هر آزمون نسبت به دفعات قبلی آن را ارتقا دهید. بررسی صحیح سوالات، می‌تواند به شما کمک کند اشکالات خود را بهتر پیدا کنید و بتوانید راه حل مناسب برای رفع آن‌ها ارائه دهید. در پایان امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد. اگر سوالی دارید می‌توانید در قسمت دیدگاه‌ها با ما مطرح کنید. همچنین می توانید با مراجعه به بلاگ آکادمی کنکوری دکتر امیر میرهلی، لیستی از مقالات بسیار کاربردی دیگر را نیز مطالعه کنید.
در ضمن برای آگاهی از شیوه صحیح تحلیل آزمون های سنجش پس از عید، می‌توانید این ویدیو دکتر امیر میرهلی را که به بررسی و تحلیل کارنامه آزمون جامع سنجش پرداخته‌اند؛ مشاهده کنید. بر روی این لینک کلیک کنید.