فراموش کردن مطالب یکی از دغدغه‌هایی که داوطلبان همیشه با آن مواجه هستند و اگر این دغدغه را جدی نگیرند ممکن است به نتیجه آزمون و کنکور آنها آسیب جدی‌ای وارد شود. آنها از این می‌ترسند که مباحثی که در طول مدتی که قبل از آزمون مطالعه کردند را فراموش کنند. این حس کاملا طبیعی است و تقریبا در همه داوطلبان رخ می‌دهد. چیزی که مهم است این است که چگونه مشکل فراموشی مطالب را برطرف کنیم تا از استرس نیز کاسته شود. آیا شما نیز نگران این هستید که هنگام آزمون مطالبی که خوانده‌اید را فراموش کنید؟ آیا تا‌به‌حال اصطلاح بازیابی مباحث و مطالب به گوشتان خورده است؟ در این مقاله با شما درباره مبحث بازیابی در مطالعه دروس، اهمیت و لزوم انجام این‌کار صحبت خواهیم کرد. سپس در ادامه به معرفی نکاتی برای بازیابی بهینه خواهیم پرداخت. پس تا پایان مقاله با ما باشید.
اولویت بازیابی بر بازخوانی
ابتدا نیاز است که توضیحی در مورد بازخوانی بدهم. بازخوانی به زمانی می‌گویند که داوطلب برای اینکه مطالبی که آموخته در ذهنش حفظ شود و برای همیشه بماند، مطالبی که قبلا خوانده را به صورت مکرر با همان روش قبلی تکرار کند. بازخوانی معایب و نقطه ضعف‌هایی دارد. برای مثال وقتگیر و خسته‌کننده است و همچنین این امکان وجود دارد که داوطلب به اشتباه فکر کنند که همه چیز را به‌خوبی فراگرفته. زیرا ممکن است مباحث اصلی و مهمی را که بلد نیست در میان مباحث آسان و پیش‌‌پا‌افتاده گم شود و از یادگیری آنها غفلت شود. کسانی که معمولا از روش بازخوانی استفاده می‌کنند. گرچه هنگام پاسخ دادن به تست‌ها مباحث را با کمک حافظه‌کوتاه‌مدت یادآوری می‌کنند. اما ممکن است همان مبحث در روزهای آتی به‌راحتی فراموش شود؛ بنابراین به هیچ وجه بازخوانی صرف را به شما توصیه نمی‌کنیم.
بازیابی در مطالعه دروس موضوعی کاملا متفاوت با بازیابی است. بازخوانی به فرایندی گفته می‌شود که داوطلب سعی می‌کند که آموخته‌ها و مباحثی که قبلا مطالعه کرده است را به یاد آورد. داوطلب با روش بازیابی به‌صورت موثرتر مطالعه می‌کند و در مدت کمی اثربخشی این روش را می‌تواند ببیند. زیرا به کمک بازیابی زمان و تمرکز فرد بر روی مطالب دشوار و نقاط ضعف وی گذاشته می‌شود. حالا دریافتید که بازیابی چقدر مهم و بااهمیت است، پس در ادامه به نکات مختلف بازیابی اشاره خواهیم کرد. به زبان ساده‌تر بازیابی بدین معناست که زمانی که یک مبحث را مطالعه کردید، آن را کنار بگذارید و تلاش کنید که آن مبحث را از ذهن خود بیرون بیاورید و همه آن مباحث را به یاد آورید.
استفاده از تست و سوالات تمرینی
یکی از راه‌های بازیابی مطالب این است که به‌تنهایی و یا با کمک دوست خود سوالات تمرینی را برای خودتان مطرح کنید. اگر که طرح این سوالات برایتان دشوار است، اصلا جای نگرانی نیست. می‌توان از سوالات موجود در کتب درسی، سوالاتی که معلمتان طرح کرده و یا از تست‌های موجود در وب‌سایت‌ها استفاده کنید. همچنین می‌توانید پرسش و پاسخی در ذهنتان تشکیل دهید تا مطالب را یادآوری کنید. این کار به شما کمک می‌کند که مطالب را به شکل موثری به یاد آورید. همچنین در صورتی که مطلبی را نتوانستید به‌خوبی با یاد آورید، می‌توانید آن را دوباره مطالعه کنید. با این روش درک خوبی از مطالب به دست خواهید آورد و این موضوع باعث می‌شود که مطالب در مغز و حافظه بلندمدت شما تثبیت گردد. نکته قابل توجه دیگر این است که بازیابی مطالب از طریق تست زدن و آزمون دادن بسیار موثرتر از بازخوانی آنها است.
بازیابی دروس با کمک فلش کارت
استفاده از فلش کارت‌ها به داوطلبان و دانش‌آموزان کمک شایانی در یادآوری مطالب می‌کند. این روش به شخص کمک می‌کند که مطالب را بهتر به‌خاطر بسپارند. سپس آنها را به‌راحتی بازیابی کنند. با کمک فلش کارت می‌توان اطلاعات را به‌درستی در ذهن طبقه‌بندی کرد. بعدا هنگامی که نیازمند استخراج آن اطلاعات بودیم، ذهن ما سریع و بهینه عمل کند. استفاده از فلش کارت‌ها مقدم بر بازخوانی مطالب است. حتی شما با کم‌ترین امکانات می‌توانید برای خود فلش کارت درست کنید. می‌توانید روی کارت‌ها و یا تکه‌های کاغذ سوالاتی را در یک طرف آن یادداشت کنید و پاسخ را در پشت کاغذ بنویسید.
سپس به‌کمک آن می‌توانید سوال را از خود بپرسید و جوابش را در ذهن بازیابی کنید. سپس به جواب نگاه می‌کنید و از درست بودن پاسخ خود اطمینان حاصل می‌نمایید. بلد نبودن پاسخ نشانه این است که مطلب را به‌درستی یاد نگرفتید؛ بنابراین باید بیشتر برای آن موضوع وقت بگذارید تا کاملا بر آن مسلط شوید. تعداد دفعات مرور فلش کارت‌ها سه مرتبه است، تا به‌خوبی در حافظه بلندمدت هک شود.
استفاده از بازیابی آزاد
این روش بدین معناست که پس از اینکه مبحثی را مطالعه کردید، به هیچ وجه به متن آن نگاه نکنید و تلاش کنید تا آنجایی‌که می‌توانید مطالبی که خواندید را به‌یاد آورید. پس از آنکه آن را یادآوری کردید، مطلب را برای خود بازنویسی و یا بازگویی کنید. این روش از اثربخشی بالایی برخوردار است و همچنین راه‌حلی خلاقانه و آسان است و باعث یادگیری عمیقی خواهد شد. تنها نقطه ضعف آن این است که بخش کمی از مباحث به‌درستی یادآوری شوند و بخش اعظم مطالب نادیده گرفته می‌شوند.
بازیابی دروس به کمک آزمون
این روش بدان معنا است که بعد از یادگیری مباحث، از شما در یک دوره به صورت مکرر و منظم آزمون گرفته شود. پس از آزمون سوالاتی را که غلط جواب دادید و یا بلد نبودید را بررسی می‌کنید. سپس سراغ کتاب درسی خود می‌روید و تنها قسمت‌های از کتاب را که در آزمون ضعیف بودید را مطالعه می‌کنید. این روش گرچه به جذابی روش بازیابی آزاد نیست. اما اثربخشی و کارایی آن بیشتر است. زیرا آزمون‌ها را به صورت جامع و کامل طراحی می‌کنند، به‌گونه‌ای که همه مباحث را دربرگیرد؛ بنابراین با دادن آزمونی استاندارد شما همه مباحث را بازیابی خواهید کرد. همچنین بعد از اعلام نتایج آزمون‌ها شما آنها را بررسی می‌کنید و متوجه نقاط ضعف خود خواهید شد. پس به‌سرعت آنها را رفع خواهید کرد!
استفاده از سایر روش‌ها
راهکارها و روش‌های مختلف دیگری نیز برای بازیابی وجود دارد. استفاده از روش‌هایی مانند استفاده از کلمات کلیدی و کشیدن نمودار و یا جدول بسیار کارآمد خواهد بود. همچنین می‌توانید بعد از خواندن یک مطلب در یک صفحه، با دست بر روی آن صفحه بگذارید و تلاش کنید تا مطالب را یادآوری کنید. سپس دست خود را بردارید، و به مطلب نگاه کنید و چک کنید که عملکردتان چگونه بوده است. این روش بسیار آسان است و استفاده از آن نیازمند صرف زمان زیادی نیست. اگر که هنوز بازیابی را امتحان نکردید پس بهتر است با این روش شروع کنید. قطعا نتیجه آن را خیلی زود خواهید دید.
نتیجه‌گیری
بازخوانی علی‌رغم اینکه روندی خسته‌کننده و وقتگیر است، اثربخشی و عملکرد مثبتی هم ندارد. فقط شما یک مطلبی را به صورت مکرر برای حفظ کردن آن می‌خوانید. اما بازیابی به تقویت حافظه بلند مدت کمک زیادی می‌کند، این روش به دانش‌آموز و داوطلب کمک می‌کند که به صورت فعال مطالبی که خوانده است را یادآوری کند. همچنین این روش به فرد کمک می‌کند که یادگیری طولانی مدتی داشته باشد و با نقاط ضعف خود آشنا شود و در‌صدد رفع آنها برایید. تجربه ثابت کرده است که داوطلبانی که نتیجه کنکور خوبی داشته‌اند از بازیابی دروس استفاده کرده‌اند.